Okumaya Nereden Başlamalı: Milan Kundera

Milan Kundera en sevdiğim yazarlardan. Külliyatına da hakim olduğumu düşünüyorum çünkü iki kitabı dışındaki tüm kitaplarını okumuşum. Yaşayan yazarların bir kitabını okumayıp ölümünden sonraya saklama gibi saçma bir huyum var. Bu nedenle Ölümsüzlük ve Gülünesi Aşklar romanlarından birini bu sene diğerini de Kundera'nın ölümünden sonra okuyacağım.

Bu yazıda Kundera'nın hayatı hakkında vızıldamayacağım. İnternetin her köşesinde kendisi hakkında bilgi var. Sadece ilk kez Kundera okuyacaklara kitaba başlamadan önce yazarın hayatına kabaca da olsa bir bakmalarını öneririm. Bir de naçizane, insanlara Milan Kundera'yı ideolojik at gözlükleriyle okumamalarını tavsiye ederim.

Milan Kundera'nın on bir romanı dört de deneme kitabı var. Fena bir külliyat değil. Bu nedenle listeyi Kısalar, Çok da iyi olmayanlar, İyiler, Başyapıtlar ve Denemeler olmak üzere beş alt başlığa ayırdım. Ben yeni bir yazarı okumaya en iyi eser ya da eserlerinden başlamanın yazara haksızlık olduğunu düşünüyorum. Çünkü bu eserlerden sonra yazarın okunan diğer eserleri asla aynı tadı vermiyor dolayısıyla normalde önce okumuş olsak beğeneceğimiz eserler bizde bir olmamışlık hissi yaratıyor. Bu sıralamayı da bu mantıkla hareket ederek hazırladım. Ancak Kundera'nın tüm kitaplarını okumasam da olur diyenlere listedeki ikinci ve üçüncü basamağı atlayıp 1 -  4 - 5 sıralamasını takip etmelerini öneririm.

1. Kısalar 

Kundera okumaya başlamak için en doğru adımın Bilmemek, Kimlik ve Yavaşlık romanları olduğunu düşünüyorum. Çünkü bu üç roman da Kundera'nın hikayeyi önemsemeyen hatta zaman zaman denemeye kaçan metinlerin araya girdiği Kundera üslubunu tanımak için iyi bir ilk adım olduğuna inanıyorum. Ayrıca bu romanların yüz yirmi yüz otuz sayfa civarında olması da avantaj. Şunu da belirtmeliyim ki bu romanlar iyiyle başyapıt arasında gidip gelen metinler. Çok da iyi olmayan olarak sınıflandırmak ise imkansız.

2. Çok da iyi olmayanlar

Kundera eserlerinin tamamını okumak isteyenlerin tam bu bu basamakta okuması gerektiğine inandığım üç tane kitap var, Ayrılık Valsi, Yaşam Başka Yerde ve Kayıtsızlık Şenliği. Yanlış anlaşılmasın romanlar kesinlikle kötü değil ama iyi de değil. Hepsi ortalama. Sadece yazarın külliyatını düşününce oldukça zayıf kalıyorlar. Kundera'nın tüm eserlerini okumak istemeyenlerin bu basamağı atlamalarını öneririm.

3. İyiler

   

Bu basamakta yer alan Gülünesi Aşklar ve Gülüşün ve Unutuşun Kitabı isimli romanlar ne çok da iyi değil'e koyacak kadar ortalama ne de başyapıt ilan edilecek kadar iyi. Tam da beş üzerinden dört verilecek kitaplar. Gülünesi Aşklar'a öykü kitabı diyenler de var ancak yazarın kendisi bunu reddediyor. Kitabın öykülerin ya da karakterlerin zayıf da olsa birbirine bağlandığı bir roman olduğunu ifade ediyor. 

4. Başyapıtlar

Kundera'nın sadece üç tane başyapıtı olduğunu değil bu basamakta okunması gereken üç başyapıtı olduğunu düşünüyorum. Yukarıda da belirttiğim gibi bir yazarın eserlerini okumaya başyapıtından ya da başyapıtlarından başlamanın çok yanlış olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle size tavsiyem, en bilindik eseri olduğu için "Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği'ni mutlaka oku" diyenlere kulak asmayıp Kundera külliyatına düzgün bir başlangıç yaparak külliyatı tamamlamanız. Çünkü Milan Kundera'nın tüm kitapları okunması gereken nadir yazarlardan olduğunu düşünüyorum. 

5. Denemeler

   

   

Milan Kundera romanlarının arasında nitelik olarak ciddi farklılıklar var ancak bunu denemeleri için söylemek imkansız. Daha açık ifade etmek gerekirse Milan Kundera'nın kötü ya da kafa açmayan denemesi yok. Metinlerin tek dezavantajı Kundera'nın bahsettiği eserlerin önemli bir kısmının Türkçe'ye çevrilmemesi. Deneme kitaplarını üst üste okumak biraz sıkıcılaşabilir bu nedenle araya başka kitaplar alınarak okunmasını tavsiye ederim. 

Bonus

Bir Düşün Sonu / Milan Kundera Üzerine Bir İnceleme

Kundera külliyatını tamamlayanlara Zekiye Antakyalıoğlu'nun bu şahane kitabını öneririm. Özellikle Kayıtsızlık Şenliği üzerine yazılanlar Kundera'nın pek de sevilmeyen edebi vedasına bakışımı değiştirdi. 

Kronolojik Sıra İsteyenlere

1. Şaka (1967)

2. Yaşam Başka Yerde (1969)

3. Gülünesi Aşklar (1969)

4. Ayrılık Valsi (1972)

5. Gülüşün ve Unutuşun Kitabı (1978)

6. Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği (1984)

7. Ölümsüzlük (1990) 

8. Yavaşlık (1995)

9. Kimlik (1998) 

10. Bilmemek (2000)

11. Kayıtsızlık Şenliği (2014)